Volksdrukte op ‘t Eilandje voor Tramfeest

Antwerpen viert 150ste verjaardag van eerste Paardentram

Antwerpen, een stad met een rijke geschiedenis, vierde Pinksterzondag een mijlpaal in het openbaar vervoer. Precies 150 jaar geleden, op 25 mei 1873, rolde de allereerste tram voortgetrokken door paarden door de straten van Antwerpen. Het traject strekte zich uit van de Meirbrug tot aan Berchem-Kerk. Anderhalve eeuw duurde de reis van de tram door ‘t Stad, sindsdien is de tram een icoon bij de Antwerpenaars.

Op weg naar …

Bij het uit mijn bed stappen zondagmorgen was het overduidelijk dat het een mooie feestdag zou worden. Die vreugde werd echter al snel getemperd door de alweer lawaaierige buren. Dan maar op zoek naar een alternatief om de woning, niet voor de eerste keer te ontvluchten. Zo ontdekte ik het Tramfeest in de Scheldestad. Snel na het ontbijt stapten we op de trein, de snelste en met een weekendticket ook nog de voordeligste manier om naar de wereldstad op korte afstand van het ons geliefde Mechelen te reizen.

In Antwerpen besloten we om niet met de tram richting ‘t Eilandje te vertrekken. We lieten al wandelend ons leiden door voor ons onbekende straten en pleinen. En ik moet durven bekennen dat we onderweg heel wat interessante dingen zijn tegengekomen. Maar dat is voor een andere keer, vandaag draait alles rond de tram. (Lees verder onder de afbeeldingen)

‘t Eilandje

Aangekomen aan ‘t Eilandje gaan we op zoek naar het feestgedruis, daar waar het volk zich massaal schoorvoetend verplaatst om alles in het geheugen op te nemen. Het eigenlijke feest speelde zich af op korte wandelafstand van het MAS, in en rond de Amsterdamstraat. Eerste stop, de mobiele bar met live uitzendingen door lokale Radio Minerva. De radio dj’s hadden zich opgesteld voor een historische autobus en brachten met momenten zelfs live interviews vanuit de trams dit alles aangevuld met voor iedereen herkenbare oldies.

Na inkijk van een geïllustreerd boekje, gratis aangeboden door ‘150 jaar tram in Antwerpen’, wisten we dat de Tramparade startende aan het Havenhuis, aan onze neus voorbij gereden was. Het was duidelijk, mede door het mooie weer en de interesse in de tramgeschiedenis, kwamen duizenden mensen afgezakt naar ‘t Eilandje. 

Geschiedenis komt tot leven 

Het Tramfeest was niet zomaar een viering maar een eerbetoon van het 150-jarig bestaan van de tram in Antwerpen. En zeg nu eerlijk, wie zou er zich vandaag de dag aan wagen om de Antwerpenaar zijn tram af te pakken ? Of zou iemand de wereldberoemde Kuststram durven afschaffen ? Neen, want dat is vragen om miserie, en ik zou ze dan nog gelijk geven ook, al is het maar om als Mechelaar mijn Antwerpse buren te steunen.

Voor liefhebbers, fotografen en curieuzeneuzen was dit het tram evenement of mag ik ook zeggen en schrijven het paradepaardje van het jaar. Het mobiliteits gebeuren bracht de geschiedenis tot leven door 18 historische trams, waaronder een paardentram en paardenomnibus tentoon te stellen op het Eilandje. Maar de organisatoren, waarvoor dank trouwens, openden ook de deuren of één of ander toegangspoortje van deze historische en nieuwe tramvoertuigen, zodat het publiek een blik kon werpen op het interieur van dit erfgoed. (Lees en kijk verder onder de afbeeldingen)

Wie een onweerstaanbare sterke liefdesdrang had voor trams, mocht zelfs een ritje maken met één of meerdere trams. Dit was wellicht een goede keuze want ondanks dat de ritten zeker niet gratis waren, werd er wat geduld gevraagd in de wachtrijen. Ja, de trams van toen reden dan ook iets minder snel dan vandaag, en het meerijden in een open tram blijft voor velen dan ook een leuke herinnering. 

Paardentram vs Paardenomnibus

In Antwerpen begon alles met de Paardenomnibus. In tegenstelling tot de paardentram rijdt de omnibus op wielen en niet op sporen. Het exemplaar op het Tramfeest is een replica van 3.25 ton zonder belading, die begin de jaren 2000 werd gebouwd. Totaal met beneden- en bovendek kunnen er 26 reizigers plaatsnemen. Zondag werd de koets als ik het zo mag noemen getrokken door 6 oersterke paarden. 
(Lees verder onder de foto’s)

De open Paardentram 8947 werd getrokken door twee paarden, maar werd in 1916 in gebruik genomen op de elektrische tramlijnen in Brussel omdat deze op tramsporen kon rijden. In 1956 zou de ‘baladeuse’ verkocht worden aan het land Iran, maar deze verkoop is niet doorgegaan.

Voor ik afsluit blik ik nog snel terug naar tramlijn 52 (Rumst-Mechelen) die in dienst werd genomen op 6 mei 1900. Vanaf 2 oktober 1932 waren de trams elektrisch aangedreven. In 1935 werd deze lijn doorgetrokken Mechelen-Boom-Antwerpen. Deze tramlijn 52 werd afgeschaft op 11 november 1956. De eerste exploitant (tot 1 april 1920) was de NV “Kempische Stoomtram Maatschappij”. (Bron Regionale Beeldbank)

We reizen sneller …

En de tijd staat niet stil, dat voelen we vandaag nog meer dan vroeger. We zeggen dikwijls, ‘de mensen van vroeger moesten is terugkomen, ze zouden hun ogen niet geloven’, maar ik denk dat toen op 21 januari 1901 velen net hetzelfde gedacht zouden hebben, als ‘Motorwagen 200’ als eerste elektrische tram door ‘Compagnie Générale des Tramways d’Anvers’ op de tramsporen werd gezet.

En zo zijn we vandaag anno 2023 nog steeds met zijn allen volop aan het trammen. Zowel in Antwerpen, Brussel, Gent en aan de Kust is de tram nog immens populair. Vooral in de grote steden rijden de trams naargelang het traject afwisselend boven- en ondergronds (Metro). De nieuwste telg uit het Antwerpse tramgeslacht is de ‘Stadslijner’ die een sterke gelijkenis heeft met de ‘Zeelijner’ één van de nieuwe kusttrams. Deze gestroomlijnde moderne trams worden geproduceerd door het Spaanse CAF. Ze bieden meer comfort aan minder mobiele reizigers en zijn voorzien van airconditioning en comfortabele zitplaatsen.

Mag ik het Trampassie noemen …

Erfgoedkoepel META vzw, het Vlaams Tram- en Autobusmuseum (VlaTAM) en Poldertram vzw bundelden hun passie voor het behoud van erfgoed en organiseerden samen dit Tramfeest. De stad Antwerpen werd getransformeerd tot een levendige optocht waarbij sommige historische trams tot in de late namiddag o.a passeerden tussen De Meir en de Boerentoren.

Het verdient veel respect dat er liefhebbers, vrijwilligers en verenigingen zijn die dit unieke tram- en buserfgoed van zo’n 200 collecties in Vlaanderen in stand willen houden. Dank u wel.

Tekst en foto’s Verschueren Eddy voor Traveltopper (Meer foto’s op Traveltopper Facebook)
Kijk jij ook mee naar mijn YouTube videokanaal ? Klik hier en volg (abonneer) gratis zo mis je geen enkele video, maar vergeet dan niet na het abonneren ook het belletje aan te klikken. Bedankt !